[Artykuł jest zgodny ze stanem prawnym z 2010 roku]
We Francji wolne zawody mogą być wykonywane, przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje, w formie działalności indywidualnej.
Wówczas określa się ich pojęciem pracowników niezależnych (travailleur indépendant). Wśród wolnych zawodów rozróżnia się zawody reglamentowane i niereglamentowane.
Wolne zawody reglamentowane
Te kwestie są regulowane odrębnymi przepisami prawnymi i najczęściej ich przedstawiciele zorganizowani są w izby czy zrzeszenia. Mianowicie do tej grupy należą: lekarze, psycholodzy, weterynarze, zawody paramedyczne, architekci, geodeci, adwokaci i inne zawody związane z wymiarem sprawiedliwości (professions juridiques), biegli księgowi i rewidenci księgowi, agenci nieruchomości, rzecznicy patentowi, tłumacze symultaniczni. Innym przyznano status szczególny np. agenci ubezpieczeniowi.
Wszyscy praktykujący wolny zawód reglamentowany muszą przestrzegać zasad zebranych w tzw. codes de déontologie (kodeksy etyki zawodowej) swojej profesji. Ponadto są poddani kontroli organizacji zawodowych, do których przynależą.
Tytuł osób wykonujących wolny zawód reglamentowany chroniony jest przez prawo. Wobec tego obywatele polscy, chcący wykonywać we Francji jeden z w/w zawodów muszą uzyskać zgodę właściwej izby i wpis na listę uprawnionych do wykonywania zawodu. Często wydanie takiej zgody poprzedza uznanie dyplomu polskiego za ekwiwalent dyplomu francuskiego, koniecznego do wykonywania danej profesji. Również niezbędne jest złożenie egzaminów zawodowych udowadniających kompetencje zawodowe niezbędne do prowadzenia praktyki we Francji.
Regulacje wspólnotowe
W prawie wspólnotowym rozróżnia się uznawanie dyplomów i kwalifikacji dla celów akademickich oraz uznawanie kwalifikacji dla celów zawodowych.
W przypadku uznawania dla celów zawodowych chodzi o uznanie posiadanych kwalifikacji, a nie uzyskanych stopni i tytułów naukowych. Otóż uznanie kwalifikacji zdobytych w innym państwie UE następuje:
- w celu podjęcia pracy w zawodzie nieregulowanym – automatycznie;
- w celu podjęcia pracy w zawodzie regulowanym – na podstawie tzw. dyrektyw ogólnych (89/48/EWG, 92/51/EWG, 99/42/WE) lub dyrektyw sektorowych (w przypadku zawodów: lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarii, pielęgniarki, położnej, aptekarza, architekta).
Jednakże system uznawania dyplomów odnosi się tylko i wyłącznie do profesji, do których wykonywania w kraju pochodzenia niezbędne jest posiadanie określonych kwalifikacji zawodowych potwierdzonych wiedzą teoretyczną i praktyczną nabytą w trakcie pełnego cyklu kształcenia.
Generalnie, system uznawania dyplomów nie sprowadza się do automatycznego uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w kraju pochodzenia. Tak więc każde podanie złożone we Francji czy innym kraju UE/EOG jest rozpatrywane indywidualnie przez kompetentne organy.
Informacje o procedurze uznawania dyplomów (uznanie „akademickie” i uznanie zawodowe) można znaleźć na stronie informacyjnego centrum uznawalności wykształcenia, NARIC – National Academic Recognition and Information Centre.
Od momentu akcesji Polski do UE władze francuskie przyjęły rozwiązania prawne precyzujące zasady potwierdzania i uznawania m.in. polskich dyplomów i kwalifikacji zawodowych w odniesieniu do wybranych zawodów: pielęgniarek, lekarzy niektórych specjalności, architektów itp.
Natomiast przedstawiciele wolnych zawodów obok działalności samodzielnej (indywidualna działalność gospodarcza) mogą prowadzić działalność w formie spółki. Spółki właściwe dla wolnych zawodów to spółka cywilna wolnych zawodów (SCP) i spółka kapitałowa mająca za przedmiot wykonywanie wolnego zawodu (np. SELARL – spółka wolnego zawodu z ograniczoną odpowiedzialnością, SELAFA – spółka akcyjna wolnego zawodu, SELAS – spółka akcyjna uproszczona wolnego zawodu, SELCA – spółka komandytowo akcyjna wolnego zawodu).
Spółka cywilna wolnych zawodów (Société Civile Professionnelle – SCP)
Powyższa spółka została utworzona w 1966 roku [1]. Umożliwia ona osobom fizycznym posiadającym kwalifikacje do wykonywania wolnego zawodu reglamentowanego na wykonywanie go wspólnie w ramach spółki. Należy podkreślić, że warunkiem utworzenia spółki jest wykonywanie przez wspólników tego samego zawodu.
Zalety:
- brak wymogu posiadania kapitału minimalnego w chwili zakładania spółki,
- zasada niezależności członków spółki,
- swoboda funkcjonowania.
Wady:
- nieograniczona i solidarna odpowiedzialność wspólników,
- formalizm funkcjonowania spółki (wymóg podejmowania wspólnych decyzji).
[1] Ustawa z dnia 29.11.1966 r. dotycząca spółki cywilnej wolnych zawodów