System ubezpieczeń społecznych we Francji

marzec 2011Prawo pracy

[Artykuł jest zgodny ze stanem prawnym z 2011 roku]

Przynależność do danego systemu ubezpieczeń społecznych zależy od statusu zawodowego ubezpieczonego.

W związku z tym rozróżnia się następujące systemy: ogólny, urzędników służby cywilnej, urzędników wojskowych, samorządu terytorialnego, specjalny przedsiębiorstw (dla m.in. górnictwa, notariatu, sektora elektryczności i gazownictwa, transportu kolejowego, transportu w regionie paryskim, Banku Narodowego itd.), marynarzy, Francuzów przebywających za granicą, studentów, Senatu i Zgromadzenia Narodowego, rolników, samozatrudnionych, osób wykonujących wolny zawód.

Niemniej jednak 80% społeczeństwa przynależy do ogólnego systemu ubezpieczeń społecznych. Dlatego też ten system zostanie przedstawiony szczegółowo w niniejszym opracowaniu.

Korzystanie z ogólnego ubezpieczenia społecznego we Francji uzależnione jest od spełnienia dwóch warunków:

uzyskiwania wynagrodzenia za pracę warunkującego płatność składki,
istnienia zależności i stosunku podporządkowania między pracownikiem a pracodawcą.

Składki społeczne we Francji obejmują:

ubezpieczenie zdrowotne,
ubezpieczenia macierzyńskie,
ubezpieczenia rentowe,
ubezpieczenie emerytalne,
ubezpieczenie na wypadek śmierci.

Ubezpieczenia zdrowotne

I. Ubezpieczenia obowiązkowe

Podstawowe ubezpieczenie zdrowotne jest jednym ze składników obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Świadczenia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego są we Francji wypłacane przez Podstawową Kasę Ubezpieczenia Zdrowotnego (CPAM – Caisse Primaire d’Assurance Maladie).

1. Sposób naliczania i wysokość pobieranej składki na ubezpieczenie zdrowotne

Prawo do świadczeń z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego jest warunkowane odprowadzaniem składki w odpowiedniej wysokości. Bądź też zależy od liczby przepracowanych godzin w trakcie każdego okresu referencyjnego (wysokość/wymiar składek należnych w przypadku 60-krotnosci SMIC – minimalnego wynagrodzenia, które wynosi od 1-ego lipca 2009 r. 8,82 euro za godzinę lub 60 godzin pracy w ciągu 1-ego miesiąca, albo w przypadku 120-krotnosci SMIC lub 120 godzin pracy w ciągu 3 miesięcy, albo w przypadku 2.030-krotnosci SMIC lub 1.200 godzin pracy w ciągu roku poprzedzającego wystąpienie uszczerbku na zdrowiu). W zakresie świadczeń pieniężnych wypłacanych za okres przekraczający 6 miesięcy, konieczny jest minimalny, dwunastomiesięczny okres przynależności do systemu ubezpieczeniowego.

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi pełne wynagrodzenie pracownika. Mianowicie składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 13,55% wynagrodzenia pracownika i składa sie z dwóch części: części płaconej przez pracodawcę (12,8% wynagrodzenia) oraz części płaconej przez pracownika (0,75% wynagrodzenia).

Od 1. stycznia 2000 r. ustawa o utworzeniu Powszechnej Opieki Zdrowotnej (Couverture Maladie Universelle) wyznaczyła dwie fundamentalne zasady dostępu do opieki zdrowotnej:

natychmiastowe prawo do ubezpieczenia zdrowotnego dla każdej osoby mieszkającej legalnie i w sposób nieprzerwany na terytorium Francji,

prawo dla osób ze środowisk defaworyzowanych – uwarunkowane wysokościami dochodu – do darmowej opieki uzupełniającej, ze zwolnieniem z płatności za świadczenia (płatnikiem jest osoba trzecia).

2. Usługi objęte ubezpieczeniem zdrowotnym – dostęp do usług medycznych

Usługi medyczne kwalifikujące sie do refundacji w ramach ogólnego ubezpieczenia zdrowotnego powinny odpowiadać następującym warunkom:

muszą być one świadczone przez autoryzowany publiczny lub prywatny zakład opieki zdrowotnej, lekarza praktykującego lub personel paramedyczny, zdolny do ich wykonywania w sposób należyty,

muszą one figurować w spisie usług profesjonalnych lub na liście lekarstw i produktów podlegających refundacji.

Do świadczeń w naturze objętych ogólnym ubezpieczeniem zdrowotnym należą: wizyty lekarskie u lekarzy ogólnych oraz specjalistów, leczenie dentystyczne oraz protezy, zakup lekarstw i sprzętu medycznego, analizy i badania laboratoryjne, hospitalizacja oraz leczenie specjalistyczne trudnych przypadków, przywrócenie pacjenta do funkcjonalnego trybu życia, edukacja specjalistyczna, szczepienia (określone rozporządzeniem), badania wykrywalności chorób wykonywane w ramach programu zdrowia publicznego, leczenie stacjonarne i ambulatoryjne dzieci lub osób dorosłych niepełnosprawnych w specjalistycznych ośrodkach medycznych, transport osób chorych w warunkach i w granicach określonych przez stan zdrowia chorego oraz koszt transportu.

3. Zakres świadczeń przysługujących ubezpieczonemu

opieka lekarska, z wyjątkiem leczenia szpitalnego

Każdy pacjent powyżej 16 roku życia ma obowiązek wyboru lekarza pierwszego kontaktu (rodzinnego), który koordynuje jego leczenie oraz prowadzi dokumentację medyczną. Może nim być lekarz ogólny albo specjalista. Jest możliwa zmiana lekarza pierwszego kontaktu w każdym momencie. Wymaga to jednk wypełnienia odpowiedniej deklaracji i złożenia jej w Kasie Ubezpieczenia Zdrowotnego (CPAM).

Lekarz pierwszego kontaktu zleca wykonanie uzupełniających badań medycznych lub kieruje w razie konieczności do innych lekarzy specjalistów lub na leczenie szpitalne. Wszystkie usługi medyczne świadczone lub zalecane przez niego są refundowane według taryfy zwykłej, jeśli są zgodne z przebiegiem leczenia i dokumentacją medyczną pacjenta.

Jeśli pacjent nie wybrał lekarza pierwszego kontaktu lub konsultuje sie bezpośrednio ze specjalistą, a wiec nie jest zachowany warunek koordynacji przebiegu leczenia, refundacja kosztów leczenia będzie niższa, a tym samym wkład własny pacjenta będzie wyższy niż w przypadku, gdyby leczenie prowadził lekarz pierwszego kontaktu lub gdyby pacjent posiadał skierowanie do specjalisty od swojego lekarza rodzinnego. Bez skierowania od lekarza pierwszego kontaktu pacjent może skorzystać bezpośrednio z konsultacji u ginekologa, okulisty oraz psychiatry (do 26 roku życia).

opieka lekarska związana z hospitalizacją

Zwrot kosztów hospitalizacji obejmuje: taryfę dzienną za pobyt w szpitalu, wydatki na leki, koszty transfuzji, korzystanie z sal operacyjnych oraz honoraria personelu medycznego i chirurgów odpowiadające wykonanym zabiegom. Podstawowe ubezpieczenie zdrowotne pokrywa 80% kosztów hospitalizacji. W niektórych przypadkach, np. od 31. dnia hospitalizacji czy w odniesieniu do pewnych zabiegów chirurgicznych, ubezpieczenie pokrywa 100% kosztów hospitalizacji. W tym przypadku ubezpieczony lub osoba mająca prawa ubezpieczonego, musi uregulować ryczałt dzienny w wysokości 16 euro za każdy dzień hospitalizacji (12 euro na wydziale psychiatrycznym).

W momencie przyjęcia chorego do ośrodka opieki, ośrodek ten występuje do kasy ubezpieczenia zdrowotnego pacjenta z wnioskiem o pokrycie kosztów.

Stosowana jest w tym przypadku zasada płacenia przez osobę trzecią.

transport medyczny

Transport medyczny pokrywany jest z ubezpieczenia, jeżeli zalecenie lekarskie poświadcza, że stan zdrowia chorego uzasadnia użycie danego środka transportu (wybór środka transportu jest wskazany na zaleceniu). Wtedy chory jest zmuszony do przemieszczania sie w celu uzyskania opieki czy badań adekwatnych do jego stanu zdrowia bądź, jeśli musi poddać sie badaniom kontrolnym.

4. Beneficjenci świadczeń w naturze

Ze świadczeń tych korzystać może osoba ubezpieczona, jak również osoby niepodlegające bezpośrednio systemowi ubezpieczeń społecznych, lecz spokrewnione z osobami ubezpieczonymi jak np. współmałżonkowie, dzieci, osoby starsze będące na utrzymaniu ubezpieczonego.

5. Świadczenie pieniężne za czas niezdolności do pracy

Prawo do dziennego świadczenia pieniężnego za czas niezdolności do pracy, pracownik nabywa od 4 dnia przebywania na zwolnieniu lekarskim. Wysokość świadczenia jest równa 50% wynagrodzenia obliczonego na podstawie średniego wynagrodzenia z trzech ostatnich miesięcy w granicy 2.859 euro (granica ubezpieczenia społecznego od 1-ego stycznia 2009 r.). Jeśli ubezpieczony ma 3 dzieci na utrzymaniu, po 31. dniu świadczenie pieniężne wynosi 66,66% (na dzień 1-ego stycznia 2009 r. świadczenie maksymalne wynosi odpowiednio: 47,65 euro i 63,53 euro).

Jeżeli pracownik przebywa na zwolnieniu dłużej niż 3 miesiące, możliwa jest rewaloryzacja świadczenia o 1%, bądź brane są pod uwagę zmiany minimalnego wynagrodzenie (SMIC) lub stosowanego układu zbiorowego.

W przypadku dłuższych zwolnień związanych z chorobą przewlekłą, świadczenie może być przyznawane przez maksymalny okres 3 lat od daty pierwszego zwolnienia chorobowego. Przy innych okolicznościach, liczba przyznanych świadczeń dziennych w okresie 3-letnim nie może przekraczać 360.

II. Ubezpieczenia dobrowolne

Dobrowolne uzupełniające ubezpieczenia zdrowotne udzielane są w ramach ubezpieczenia wzajemnego, ubezpieczenia prywatnego, czy tez państwowego w ramach Uzupełniającej Powszechnej Opieki Zdrowotnej (CMUC).

Służą one refundacji całości lub części wydatków poniesionych w związku z opieką zdrowotną, a niezwracanych przez obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. W efekcie pozwalają na zrekompensowanie różnicy pomiędzy kosztem zakupionej usługi zdrowotnej i wysokością jej refundacji przez ubezpieczenie społeczne.

Dobrowolne, uzupełniające ubezpieczenie zdrowotne obejmuje tylko świadczenia medyczne w naturze (np.: konsultacje lekarskie, wydatki zwiazane z hospitalizacją, koszty usług optycznych i dentystycznych itd.).

Nie należy również mylić refundacji kosztów z dobrowolnego uzupełniajacego ubezpieczenia zdrowotnego z dziennym odszkodowaniem za niewykonywanie pracy czy rentą z tytułu inwalidztwa. Albowiem są one regulowane umowami ubezpieczeniowymi na wypadek nieszczęśliwego wypadku czy śmierci.

1. Zakres oferty uzupełniającego ubezpieczenia zdrowotnego

Firmy ubezpieczeniowe proponują w szczególności zwrot kosztów za „ticket modérateur” (część kosztu usługi opieki zdrowotnej, która nie jest refundowana przez ubezpieczenie społeczne) i ewentualnie, w zależności od umowy, różnice pomiędzy kosztem zakupionej usługi zdrowotnej i wysokością jej zrefundowania przez ubezpieczenie społeczne.

W związku z tym zakres refundacji kosztów poniesionych na usługi zdrowotne zależy od typu ubezpieczenia wykupionego przez zainteresowanego.

Wyróżnia się 3 podstawowe typy uzupelniajacego ubezpieczenia zdrowotnego obejmujace:

opiekę podstawową – zwrot kosztów w granicach „ticket moderateur” za konsultacje lekarskie i opiekę, których taryfy nie przekraczają zakontraktowanych przez ubezpieczenie społeczne stawek,

opiekę zwiększoną – pokrywa koszty wykraczające poza wydatki bieżące i oferuje równocześnie lepsze usługi w przypadku hospitalizacji,

opiekę pełną – pokrywa przekroczenia stawek zakontraktowanych przez ubezpieczenie społeczne i oferuje lepsza refundacje kosztów zabiegów leczniczych, aparatów słuchowych, protez dentystycznych, okularów, soczewek.

2. Cena zakupu uzupełniającego ubezpieczenia zdrowotnego

Cena uzupełniającego ubezpieczenia zdrowotnego zależy równocześnie od wieku, stanu zdrowia ubezpieczonego i ewentualnie jego miejsca zamieszkania (w zależności od regionu występują różne trudności ze znalezieniem lekarza kontraktowego, co wpływa na cenę ubezpieczenia).

3. Uzupełniająca Powszechna Opieka Zdrowotna (CMUC)

CMUC kieruje się do osób o niskich dochodach i pozwala im korzystać z uzupełniającego ubezpieczenia zdrowotnego.

Przewidziane zostały również dyspozycje dotyczące pomocy w zakupie ubezpieczenia uzupełniającego: prawo do CMUC ma każdy zainteresowany, jego małżonek, konkubent, partner i osoby poniżej 25 roku życia będące na utrzymaniu zainteresowanego, pod 4. warunkami:

Okres zamieszkania we Francji zainteresowanego przekracza 3 miesiące.
Zainteresowany legalnie zamieszkuje na terytorium Francji.
Zainteresowany nie korzysta już z CMUC.
Dochód gospodarstwa domowego nie przekracza maksymalnej granicy ustalonej dla CMUC. Np. dla gospodarstwa domowego jednoosobowego – 620,58 euro/miesiac, dla dwuosobowego – 930,83 euro/miesiąc (kwoty na dzień 1-ego stycznia 2008 r. są one rewidowane corocznie 1-ego lipca).

CMUC obejmuje:

refundację „ticket moderateur”,

refundację wykroczenia poza taryfę zakontraktowaną dla zakupu okularów, protez słuchowych, aparatów dentystycznych w granicach określonych kwotowo,

zwolnienie z wyłożenia przez ubezpieczonego zaliczki tytułem kosztów za konsultacje lekarskie, w aptece przy zakupie leków wskazanych na recepcie, w laboratoriach.

Nie należy mylić Powszechnej Opieki Zdrowotnej (CMU) i Uzupełniającej Powszechnej Opieki Zdrowotnej (CMUC). O ile CMU jest prawem do ubezpieczenia zdrowotnego, to CMUC jest uzupełnieniem do podstawowego ubezpieczenia, ale nie zastępuje go. Jeżeli zainteresowany nie przynależy do żadnego systemu ubezpieczenia zdrowotnego może korzystać z CMU bez względu na to, jakie dochody osiąga. Natomiast nie mógłby on korzystać z CMUC, gdyż opieka ta przyznawana jest przy uwzględnieniu kryterium dochodu.

III. Ubezpieczenie macierzyńskie i urlop rodzicielski

Świadczenia związane z macierzyństwem i urlopem rodzicielskim przydzielane są przez CPAM. Ubezpieczenie macierzyńskie zapewnia pokrycie kosztów związanych z ciążą i rodzicielstwem (świadczenia w naturze, np.: wizyty lekarskie, badania itd.), a także zapewnia świadczenia pieniężne w trakcie zaprzestania pracy przez kobietę przed narodzinami dziecka, w trakcie urlopu adopcyjnego matki lub ojca oraz urlopu macierzyńskiego lub ojcowskiego.

Warunkiem otrzymania świadczeń pieniężnych jest całkowite zaprzestanie wykonywania pracy zawodowej przez co najmniej 8 tygodni. Wysokość dziennego świadczenia równa jest dziennemu podstawowemu wynagrodzeniu ubezpieczonego pomniejszonemu o część pracowniczą składki społecznej. Dzienne świadczenie nie może być niższe niż 1/365 kwoty minimum renty inwalidzkiej (8,64 euro) i nie może być wyższe od dziennej stawki bazowej w limicie ubezpieczenia społecznego pomniejszonej o składki społeczne (76,54 euro).

Niemniej jednak, układy zbiorowe najczęściej przewidują podtrzymanie 100% wynagrodzenia w okresie, podczas którego ubezpieczonej przysługuje świadczenie pieniężne.

IV. Ubezpieczenia rentowe

Świadczenia wynikające z ubezpieczenia rentowego przyznawane są przez CPAM, a w regionie paryskim przez Regionalną Kasę Ubezpieczeń Zdrowotnych (CRAM) Ile-de-France.

1. Zakres ubezpieczenia rentowego

Ubezpieczenie rentowe, będąc uzupełnieniem ubezpieczenia zdrowotnego, ma na celu zapewnienie ubezpieczonej osobie niepełnosprawnej świadczenia kompensującego utratę wynagrodzenia w związku ze zmniejszeniem zdolności do wykonywania pracy.

Za niepełnosprawnego uznaje sie osobę ubezpieczona, poniżej 60 roku życia, która znajduje sie w sytuacji niepozwalającej jej na otrzymanie wynagrodzenia wyższego niż 1/3 normalnego wynagrodzenia otrzymywanego w zawodzie, który wykonywała przed zwolnieniem lekarskim, czy też w przypadku stwierdzenia stopnia niepełnosprawności.

W celu nabycia prawa do świadczenia rentowego, ubezpieczony musi udowodnić, że posiada wymagany okres składkowy oraz liczbę przepracowanych godzin przed pójściem na zwolnienie lekarskie, czy też stwierdzeniem stopnia niepełnosprawności: składki na 2.030 SMIC godzin w ciągu 12 miesięcy, w tym 1.015 SMIC godzin w ciągu 6 pierwszych miesięcy – albo 800 godzin pracy w ciągu 12 miesięcy, w tym 200 godzin w ciągu 3 pierwszych miesięcy.

2. Ustalenie wysokości świadczenia rentowego

W systemie francuskim rozróżniamy 3 kategorie świadczenia rentowego uzależnione od zdolności do wykonywania pracy, jak również średniego wynagrodzenia z najlepszych dziesięciu lat pracy:

I grupa – dotyczy niepełnosprawnych, którzy dysponują zdolnością do wykonywania pracy zawodowej. W ich przypadku wysokość świadczenia wylicza się następująco: SAM x 30% (SAM – średnie roczne wynagrodzenie, fr.: salaire annuel moyen). SAM reprezentuje wynagrodzenie ubezpieczonego pobierane przez 10 najlepszych lat, zrewaloryzowane i podzielone przez 10 (jeśli było ich 10), uwzględniane przy liczeniu świadczenia rentowego. Maksymalna miesięczna kwota świadczenia rentowego wynosi 857,70 euro.

II grupa – dotyczy niepełnosprawnych niezdolnych do wykonywania pracy zawodowej. Sposób naliczania wysokości świadczenia jest taki sam, jak w I grupie, zmienia sie tylko wskaźnik procentowy. Formuła wygląda wiec następująco: SAM x 50%. Maksymalna miesięczna kwota świadczenia rentowego wynosi 1.429,50 euro.

III grupa – dotyczy niepełnosprawnych sklasyfikowanych w II grupie, którzy dodatkowo muszą korzystać z pomocy osoby trzeciej w podstawowych czynnościach życia codziennego. W tym przypadku maksymalna miesięczna kwota świadczenia rentowego wynosi: 1.429,50 euro + 1.029,10 euro, czyli w sumie 2.458,60 euro.

We wszystkich przypadkach, świadczenie rentowe nie może być niższe od minimum gwarantowanego, które na dzień 1-ego stycznia 2009 r. wynosi 3.153,36 euro w stosunku rocznym.

V. Ubezpieczenie emerytalne

Świadczenia emerytalne w systemie ubezpieczenia ogólnego przyznawane są przez CRAM; w regionie paryskim przez Caisse Nationale d’Assurance Vieillesse des Travailleurs Salariés d’Ile-de-France (CNAVTS – Narodowa Kasa Ubezpieczeń Emerytalnych Pracowników Najemnych regionu Ile-de-France), a w regionie Alsace Moselle przez Caisse Régionale d’Assurances Vieillesse de Strasbourg.

1. Prawa ubezpieczonego

W systemie francuskim wiek wskazany ustawowo, od którego mozna wnosić o naliczenie świadczenia emerytalnego, wynosi 60 lat. W przypadku wystarczajaco długiego okresu odprowadzania składek społecznych czy niepełnosprawności istnieje możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę.

2. Naliczanie świadczenia emerytalnego

Wysokość świadczenia emerytalnego zależy od 3 elementów:

Wynagrodzenia podstawowego, czy tez średniego wynagrodzenia rocznego (SAM). Od 1-ego stycznia 2008 r. dla każdego ubezpieczonego urodzonego po 1947 roku SAM naliczany jest na podstawie 25 najlepszych lat pobierania wynagrodzenia, od którego odprowadzane były składki społeczne.

Poziomu rozliczenia. Okres ubezpieczenia pozwala określić poziom naliczenia świadczenia emerytalnego dla osób pomiędzy 60 i 65 rokiem życia.

Pełen poziom naliczenia – 50% – wymaga 161 kwartałów składkowych lub przejścia na emeryturę w wieku 65 lat, czy też przynależności do specjalnej kategorii osób (m.in.: niezdolni do pracy, deportowani i internowani, kombatanci i ofiary wojny).

Czasu odprowadzania składek społecznych.

Wcześniejsze przejście na emeryturę. Możliwość taka została wprowadzona od 1 stycznia 2004 r. Skierowana jest ona do osób, które nie ukończyły 60 roku życia i które odprowadzały składki przez okres od 162 do 172 kwartałów składkowych.

Świadczenie emerytalne o pomniejszonym poziomie rozliczenia. Dotyczy ono osób przechodzących na emeryturę pomiędzy 60 i 65 rokiem życia, które odprowadzały składki przez mniej niż 161 kwartałów, co uniemożliwia nazastosowanie pełnego poziomu naliczenia – będzie on proporcjonalny do uzyskanych kwartałów składkowych. Ilość kwartałów składkowych zostanie zwiększona na 162 w 2010 r., 163 w 2011 r. i 164 w 2012 r.

Zwiększone świadczenie emerytalne. Dotyczy osób, które odprowadzały składki społeczne przez przynajmniej 161 kwartałów i które kontynuują pracę po ukończeniu 60 roku życia, lub wychowywały przynajmniej trójkę dzieci, mają na swoim utrzymaniu małżonka lub z uwagi na ich stan zdrowia potrzebna jest im pomoc osoby trzeciej.

3. Prawa małżonka zmarłej osoby ubezpieczonej

Renta po zmarłym małżonku (pension de réversion) nie jest przyznawana automatycznie. Uzależniona jest ona od spełnienia kryteriów wynagrodzenia i wieku.

Prawa do świadczenia rentowego po zmarłym małżonku może nabyć jego współmałżonek, czy rozwiedziony małżonek, który osiągnął wiek 50 lat i którego dochód nie przekracza określonego poziomu. Jednak od 1 stycznia 2011 r. kryterium wieku zostanie zlikwidowane.

Wysokość renty po zmarłym małżonku nie może przekroczyć 54% wysokości emerytury, które pobierał ubezpieczony czy tego, które mógłby otrzymać.

Świadczenie zostaje zwiększone o 10%, jeśli małżonek pozostający przy życiu miał przynajmniej troje dzieci.

VI. Ubezpieczenie na wypadek śmierci

Kapitał na wypadek śmierci jest przyznawany przez CPAM bliskim ubezpieczonego, którzy w chwili jego śmierci byli na jego rzeczywistym, całkowitym i stałym utrzymaniu. Jeśli wiele osób znajdowało sie na utrzymaniu ubezpieczonego, kapitał jest wypłacany w następującym porządku: żyjący współmałżonek, partner, z którym zmarły zawarł cywilny pakt solidarności (PACS), dzieci, wstępni.

W celu otwarcia prawa do kapitału na wypadek śmierci, zmarły ubezpieczony powinien w okresie 3 miesięcy przed śmiercią znajdować się w jednej z poniższych sytuacji:

wykonywać pracę zarobkową i spełniać w chwili śmierci minimalne warunki w zakresie odprowadzonych ilości składek społecznych czy tez czasu pracy,

znajdować sie w sytuacji uznawanej za pracę zarobkową,

korzystać ze świadczenia dla niepełnosprawnych,

korzystać z renty w związku z wypadkiem przy pracy.

Wysokość kapitału na wypadek śmierci jest równa 3 ostatnim wynagrodzeniom zmarłego (od których zostały odprowadzone składki w miesięcznej granicy ubezpieczenia społecznego, wynoszącej od 1 stycznia 2009 r. 2.859 euro). Tak więc minimalna kwota kapitału to 343,08 euro a maksymalna 8.577 euro.