Strajk we Francji 2016 : dlaczego ?
Co tym razem pcha Francuzów na ulicę ?
Od kilkunastu dni docierają do nas informacje o narastających strajkach we Francji, które stały się niemalże sportem narodowym Francuzów. Co tym razem spowodowało, że po raz kolejny postanowili protestować?
Kością niezgody jest ustawa „El Khomri”, popularnie nazywana „ustawą praca” („loi travail”), której pierwszy projekt został przedłożony w marcu 2016 i już wtedy wywołał protesty.
Ustawa ta wprowadza wiele zmian do kodeksu pracy. W założeniu obecnego Rządu ma chronić pracowników, sprzyjać zatrudnieniu oraz dać większe możliwości negocjacji w ramach przedsiębiorstwa. Związki zawodowe widzą w niej natomiast krok wstecz w ochronie praw pracowników oraz nieograniczoną swobodę dla pracodawców.
Oto zmiany wywołujące największe kontrowersje:
1. Wzmocniona rola zakładowych układów zbiorowych
Do tej pory zakładowe układy zbiorowe nie mogły być mniej korzystne dla pracowników niż układy ponadzakładowe. Projektowane zmiany dają natomiast pierwszeństwo układom zakładowym. W ocenie związkowców może to spowodować, iż będą one mniej korzystne gdyż negocjowane pod presją pracodawcy.
2. Zmniejszenie wynagrodzenia za nadgodziny
W zakładowych układach zbiorowych będzie można ustalać m.in wysokość wynagrodzenia dodatkowego za pracę w godzinach nadliczbowych. Obecnie układy ponadzakładowe przewidują stawkę w wysokości 25 % za pierwsze 8 godzin pracy w ciągu tygodnia oraz 50 % za kolejne. Minimalna stawka przewidziana w nowym kodeksie pracy wynosi jednak 10 %. Protestujący obawiają się, że stawka ta zostanie utrzymana w zakładowych układach zbiorowych.
3. Możliwość wydłużenia okresu rozliczeniowego
Obecny okres rozliczenia wynosi 1 rok, natomiast może zostać wydłużony do 3 lat w ponadzakładowym układzie zbiorowym. Oznacza to, że dodatkowe wynagrodzenie albo dni wolne za pracę w godzinach nadliczbowych będą mogły być rozliczane w okresie 3 letnim. W przypadku jednostronnej decyzji pracodawcy okres ten może zostać przedłużony do 9 tygodni.
4. Zmiana dat urlopu przez pracodawcę
Pracodawca w obecnym stanie prawnym nie może zmienić daty urlopu pracownika na mniej niż miesiąc przed jego początkiem, chyba że zachodzą wyjątkowe okoliczności. Według projektu ustawy w układzie zbiorowym będzie można skrócić ten okres ochronny. Dotyczy to także dat urlopu, które nie mogą już zostać zmienione (więcej na temat wypoczynku we Francji: tutaj).
5. Zlikwidowanie minimalnego wyprzedzenia dotyczącego dyżuru
Do tej pory pracodawca musiał powiadomić pracownika z co najmniej 15-dniowym wyprzedzeniem o dyżurze, czyli o czasie poza godzinami pracy, kiedy pozostaje on w gotowości do pracy. Projekt zmiany określa ten czas jako „rozsądny”. Związkowcy obawiają się, że zdezorganizuje to życie osobiste pracowników, którzy nie będą mogli planować swojego czasu wolnego. Projekt ustawy jasno przewiduje, że za pozostawanie na dyżurze pracownikowi należy się wynagrodzenie lub czas wolny w takiej samej wysokości jak czas dyżuru.
6. Nowa definicja rozwiązania umowy o pracę z przyczyn ekonomicznych
Obecna definicja tego typu rozwiązania umowy o pracę brzmi następująco:
„rozwiązanie dokonane przez pracodawcę z przyczyn niedotyczących pracownika wynikające z zlikwidowania lub przekształcenia stanowiska pracy, braku zgody pracownika na zmianę istotnego elementu umowy o pracę wynikającą z trudności ekonomicznych lub zmian technologicznych”.
Niemniej jednak, sędzia miał możliwość oceny czy trudna sytuacja ekonomiczna rzeczywiście zaistniała. Projekt ustawy przewiduje natomiast ściśle określone kryteria, które wskazują na trudną sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa i pozbawia sędziów możliwości oceny. W opinii związków zawodowych może to doprowadzić do sytuacji, w której pracodawcy będą posługiwać się tym rozwiązaniem mimo nieznajdowania się trudnej sytuacji ekonomicznej. O ile tylko spełnią jedno z ustawowych kryteriów (więcej na temat rozwiązania umowy o pracę we Francji: tutaj).
7. Ustalenie odszkodowania za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę
Obecnie wysokość tego odszkodowania jest nieograniczona. Pierwotny projekt ustawy zawierał maksymalne stawki, jakie mogły przyznawać sądy pracy. W zmienionym projekcie stawki te zostały utrzymane, ale tylko jako wskazówka dla sędziów, którzy nie są nimi związani.
Wydaje się, że to co jeszcze zachęca Francuzów do strajku, to sposób wprowadzenia zmian. Rząd uciekł się do art. 49-3 Konstytucji, pozwalającego na przyjęcie projektu ustawy przez francuski Sejm (Assemblée Nationale) bez głosowania. Mimo że z tej możliwości Rząd korzysta regularnie (sam Manuel Valls już po raz czwarty od kiedy został Premierem 31 marca 2014 r.), to jednak nadal uważane jest to za zagrożenie dla demokracji.
Pomimo tych kontrowersyjnych w opinii Francuzów propozycji, projekt zmian zawiera też rozwiązania raczej jednoznacznie korzystne dla pracowników. Są to m.in. prawo do odłączenia się, pozwalające pracownikom poza godzinami pracy nie korzystać ze służbowych telefonów, e-maili i innych narzędzi informatycznych.
Warto tez zwrócić uwagę na zmianę, która może dotknąć polskich pracodawców delegujących pracowników do Francji. Projekt ustawy przewiduje mianowicie, że pracownicy oddelegowani zostaną obciążeni rodzajem podatku, którego celem ma być pokrycie kosztów funkcjonowania systemu pozwalającego na składanie zdematerializowanych deklaracji oddelegowania.
Więcej na temat prawa pracy we Francji można przeczytać: tutaj).