Firma we Francji – co musisz wiedzieć przed jej założeniem ?

Spośród krajów Europy środkowo-wschodniej (plus Rosji) Polska plasuje się na czele w rankingu ilości inwestycji oraz liczby wykreowanych nowych miejsc pracy we Francji. Czy pandemia Covid-19 może wpłynąć negatywnie na tę tendencję?

Firma we Francji: czy warto?

Bilans opublikowany przez rząd francuski wskazuje, że rok 2019 wyróżnił się wyjątkowo wysokim poziomem inwestycji międzynarodowych we Francji jak i związanym z nim wzrostem gospodarczym wyższym od średniej zaobserwowanej w pozostałych państwach strefy euro. Wśród czynników, które wpłynęły na ten sukces wskazuje się m.in. reformy rynku pracy, zmniejszanie podatku od zysków kapitałowych czy stopniowe obniżanie stawki podatku dochodowego od osób prawnych.

Statystyki te z pewnością ulegną pogorszeniu za rok 2020. Kryzys sanitarny związany z pandemią Covid-19 uderzył gwałtownie w całą gospodarkę światową. Jednak tendencja spadkowa plasuje się na wyrównanym poziomie w każdym kraju Europy. Przemawia to za tezą, że sama pandemia nie zakwestionuje wysokiej pozycji Francji w hierarchii najatrakcyjniejszych państw europejskich pod względem inwestycji zagranicznych.

Docenić należy również wysiłki rządu francuskiego, dzięki którym 12 milionów pracowników mogło skorzystać z częściowego bezrobocia, a 2 miliony przedsiębiorstw skorzystało już z funduszy solidarnościowych.

Myśląc o przyszłości oraz o odbudowie pokryzysowej gospodarki wskazano, że jednym z kluczowych elementów wzrostu gospodarczego będą właśnie nowo utworzone firmy z obcym kapitałem. Podkreślono, że zagraniczne inwestycje we Francji będą wspierane celem stworzenia nowych miejsc pracy i konstrukcji nowej ekonomii francuskiej.

Może więc przestój związany z pandemią jest dobrym momentem na zbudowanie strategii rozwoju biznesu we Francji? Celem ułatwienia decyzji poniżej prezentujemy najważniejsze informacje o spółkach prawa francuskiego, zatrudnieniu, regulacjach prawa pracy i podatkach.

(Zobacz również: Francuskie prawo spółek – tabela porównawcza)

II. ZATRUDNIENIE WE FRANCJI

Tytułem wstępu warto zwrócić uwagę, że we Francji oprócz kodeksu pracy, zawierającego ogólne unormowania dotyczące prawa pracy, obowiązują również układy zbiorowe (odrębne dla każdej branży, często także regionu), które niejednokrotnie zawierają postanowienia odmienne od kodeksowych. Poniżej przedstawione zostały wyłącznie przepisy kodeksowe. Należy więc mieć na uwadze, że dla różnych zawodów i stanowisk przepisy te mogą się różnić.

1. Umowa o pracę

Umowa o pracę jest podstawową formą zatrudnienia we Francji. W przeciwieństwie do Polski, we Francji nie ma możliwości zatrudnienia na podstawie umowy cywilnoprawnej, jeżeli łączący strony stosunek spełnia podstawowe cechy stosunku pracowniczego. Tak zwane „samozatrudnienie” jest natomiast dopuszczalne, jednakże występuje dużo rzadziej niż w Polsce – tylko w przypadku, kiedy wykonywana działalność rzeczywiście jest działalnością niezależną i nie istnieje stosunek podporządkowania pomiędzy samozatrudnionym a kontrahentem. Częstą praktyką inspekcji pracy jest przekwalifikowywanie umów cywilnoprawnych lub umów o współpracę z osobą samozatrudnioną w umowy o pracę, po stwierdzeniu, że relacja łącząca strony ma cechy stosunku pracowniczego.

W przypadku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem lub za porozumieniem stron pracownikowi przysługuje „odprawa” w wysokości nie mniejszej niż 1/4 miesięcznego wynagrodzenia za każdy rok stażu pracy do 10 lat i nie mniejszej niż 1/3 za każdy rok stażu powyżej 10 lat.

2. Wyanagrodzenie

Wynagrodzenie nie może być niższe od krajowej płacy minimalnej (SMIC), wynoszącej w 2021 r. 1.589,47 € brutto. Jednakże układy zbiorowe systematycznie przewidują inne, wyższe minimalne wynagrodzenie dla konkretnych stanowisk. Należy wówczas wypłacać wynagrodzenie co najmniej w wysokości przewidzianej w danym układzie. Wysokość minimalnego wynagrodzenia często jest również uzależniona od stażu pracy u danego pracodawcy.

3. Składki na ubezpieczenia społeczne

Składki na ubezpieczenie społeczne opłacane są, podobnie jak w Polsce, w części przez pracownika a w części przez pracodawcę. Procentowa wartość składki w stosunku do wynagrodzenia brutto różni się w zależności od wysokości wynagrodzenia. Niektóre składki pobiera się tylko od określonego rocznego limitu wynagrodzenia, inne od całego wynagrodzenia uzyskanego w danym roku.

4. Czas pracy

Dobowy czas pracy we Francji wynosi 7 godzin, a tygodniowy 35 godzin. Dobowy czas pracy może zostać wydłużony, z uwagi na przejściowy wzrost aktywności przedsiębiorstwa, maksymalnie do 12 godzin po uzyskaniu zezwolenia inspekcji pracy lub jeśli zostało to przewidziane w układzie zbiorowym.

Dodatek do wynagrodzenia za godziny nadliczbowe wynosi w rozliczeniu tygodniowym 25 % za pierwsze 8 godzin i 50 % za każdą kolejną. W układzie zbiorowym może być przewidziany inny dodatek, także mniejszy (jednakże co najmniej 10 %) lub rekompensata w postaci dodatkowych dni wolnych.

Niezależnie od przysługującego pracownikowi prawa do nieprzerwanego odpoczynku dobowego w wymiarze 11 godzin, w każdym tygodniu przysługuje mu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku (z pewnymi wyjątkami, np. w budownictwie jest to co najmniej 48 godzin). Z reguły wypoczynek tygodniowy powinien przypadać na niedzielę. Od tej zasady istnieją jednak wyjątki stosowane np. w handlu i turystyce.

W związku z pandemią Covid-19 rozporządzenie z dnia 25 marca 2020 przewidziało wyjątkowe regulacje w zakresie płatnych urlopów, czasu pracy oraz dni przeznaczonych do odpoczynku. Postanowiono m.in., że w przedsiębiorstwach należących do sektorów niezbędnych dla bezpieczeństwa Narodu oraz ciągłości życia ekonomicznego i społecznego, maksymalny czas pracy przewidziany Kodeksem pracy może być wydłużony do 12 godzin. Przepisy derogacyjne, przewidziane tym rozporządzeniem, mają zastosowanie do 31 grudnia 2020 r.

5. Urlop

Za każdy przepracowany miesiąc pracownik uzyskuje 2,5 dnia urlopu płatnego, co łącznie kumuluje się do 30 dni urlopu za cały przepracowany rok. Pracownik może jednorazowo odebrać maksymalnie 24 dni nieprzerwanego urlopu, co do zasady w okresie od 1 maja do 21 października.

Dla większości branż początek okresu rozliczeniowego, czyli moment, od którego nalicza się wymiar należnego urlopu, przypada na 1 czerwca poprzedniego roku kalendarzowego. Sektorem, w którym obowiązują inne terminy (1 kwietnia – 31 marca) jest między innymi budownictwo i roboty publiczne.

Jeżeli nic innego nie zostało przewidziane w układzie zbiorowym ani przez pracodawcę, urlop jest wykorzystywany w dni od poniedziałku do soboty. Dla przykładu, jeśli pracownik przebywa na urlopie od poniedziałku rano do niedzieli wieczorem, wykorzystuje 6 dni urlopu (poniedziałek-sobota). Tym samym pomimo tego, iż na pierwszy rzut oka wydaje się, iż francuskim pracownikom przysługuje większa ilość dni urlopowych, jest ona w istocie jest niemalże porównywalna do wymiaru urlopu przewidzianego przez polski kodeks pracy, bowiem polski pracownik, który przebywa 1 tydzień na urlopie wykorzystuje tylko 5 dni urlopowych.

Zwrócić należy uwagę, że w celu przeciwdziałania konsekwencjom ekonomicznym, finansowym i społecznym pandemii Covid-19, pracodawca może m.in. zadecydować o obowiązku odebrania przez pracownika urlopu, w wymiarze maksymalnym 6 dni – w tym także przed rozpoczęciem okresu, w którym pracownik jest w normalnych warunkach uprawniony do jego odebrania.

6. Związki zawodowe

Związki zawodowe we Francji istnieją na poziomie regionalnym, branżowym, a także zakładowym. Mimo że liczba pracowników należących do związków zawodowych nie jest duża (około 10 %), odgrywają one bardzo ważną rolę w stanowieniu przepisów prawa pracy poprzez zawieranie układów zbiorowych, odrębnych dla każdej branży, a niekiedy także regionu, oraz porozumień zakładowych. Regulują one w sposób szczegółowy oraz z pierwszeństwem przed kodeksem pracy, prawo pracy, mogąc zawierać zarówno postanowienia korzystniejsze od kodeksowych, jak i mniej korzystne.

Co ważne, reforma kodeksu pracy z 2017 roku odwróciła hierarchię układów zbiorowych przyznając nadrzędną rolę porozumieniom wewnątrzzakładowym, zawieranych między pracodawcą a jego pracownikami. Porozumienia te pozwalają na uregulowanie wielu kwestii związanych z organizacją pracy (z wyłączeniem m. in. wynagrodzenia), w sposób odmienny niż układy zbiorowe lub ustawowe przepisy prawa pracy, umożliwiając tym samym lepsze dostosowanie warunków pracy do sytuacji danego przedsiębiorstwa.

III. PODATKI WE FRANCJI

Istotne znaczenie dla polskich przedsiębiorców oraz osób fizycznych mających rezydencję podatkową w Polsce mają postanowienia polsko-francuskiej umowy z dnia 20 czerwca 1975 r. w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków dochodowych. Umowa ta przewiduje w szczególności zasadę unikania podwójnego opodatkowania tego samego przychodu.

We Francji, do 2019 roku, pracodawca nie pobierał zaliczki na podatek dochodowy. Podatek płacił samodzielnie pracownik za dany rok, co do zasady w kolejnym roku w 3 ratach. Od 1-go stycznia 2019 r. zaliczka na PIT jest pobierana i płacona co miesiąc przez pracodawcę, podobnie jak w polskim systemie.

W określonych sytuacjach, spółki kapitałowe mogą zdecydować się na opodatkowanie swoich dochodów według reguł przewidzianych dla spółek osobowych, to jest według stawki podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). Możliwość ta została przewidziana w szczególności dla tak zwanych „rodzinnych SARL” (spółek, których wspólnikami są członkowie tej samej rodziny), bez ograniczeń czasowych bądź dotyczących skali działalności. Pozostałe SARL, SA lub SAS, spełniające określone warunki w zakresie skali działalności, mogą także w ciągu pierwszych pięciu lat obrotowych złożyć „opcję” opodatkowania według stawki PIT. Taka opcja jest ważna przez okres 5 lat obrotowych, bądź do czasu przekroczenia określonej skali działalności.
 

Stawki podatku CIT we Francji: